| |
Phỏng là tai nạn thường gặp, thường do phỏng lửa hoặc nước sôi. Phỏng có thể gây biến chứng sốc phỏng và nhiễm trùng vết phỏng.
Nguyên nhân gây phỏng
Do người bị nạn tiếp xúc với:
- Lửa, vật nóng, thuốc lá, ma sát.
- Nước sôi, chảo mỡ đang nóng.
- Điện sinh hoạt.
- Hóa chất...
Làm thế nào để nhận biết phỏng nhẹ hay nặng?
Việc đánh giá mức độ nặng nhẹ của vết phỏng tùy thuộc vào nguyên nhân, vị trí, diện tích và độ sâu của vết phỏng. Vết phỏng càng lớn và càng sâu thì càng nặng. Người ta thường phân thành 2 mức độ phỏng: phỏng nông và phỏng sâu.
Phỏng nông (hay còn gọi là phỏng độ 1): chỉ tổn thương ở bề mặt của lớp da gây đau đớn, đỏ và sưng lên. Vết phỏng nông thường là phỏng nhẹ và mau lành.
Phỏng sâu bao gồm phỏng độ 2 và độ 3:
- Phỏng độ 2: Tổn thương toàn bộ lớp da gây đau đớn, đỏ, sưng và làm da phồng lên.
- Phỏng độ 3: tổn thương lan rộng sâu vào mô dưới da, có thể làm da chuyển sang màu nâu xám hoặc đen và người bệnh không còn biết đau.
Phỏng nặng là những vết phỏng sâu và diện tích phỏng lan rộng. Đối với người lớn là khoảng 1/10 diện tích cơ thể (độ một nửa diện tích của lưng), đối với trẻ em khoảng 1/5 diện tích cơ thể (ước độ bằng tổng diện tích của 5 bàn tay trẻ bị nạn) hoặc là phỏng ở những vị trí như mặt, bàn tay, bàn chân, bộ phận sinh dục (dù diện tích vết phỏng không lớn nhưng nguy hiểm). Khi bị phỏng nặng, bệnh nhân cần được điều trị, chăm sóc tại cơ sở y tế chuyên khoa càng sớm càng tốt vì có nhiều nguy cơ nhiễm trùng, gây khó thở hoặc để lại di chứng, ảnh hưởng về mặt thẩm mỹ hoặc chức năng hoạt động của cơ thể.
Xử trí sơ cứu người bị phỏng
Cần thực hiện những việc sau:
- Trấn an nạn nhân.
- Làm nguội vết phỏng và giảm đau cho người bị nạn.
- Hạn chế khả năng nhiễm trùng.
- Hô hấp nhân tạo nếu cần thiết.
- Đưa người bị nạn đến cơ sở y tế.
Cách sơ cứu cụ thể như sau: (để làm nguội ngay vùng bị phỏng và hạn chế nhiễm trùng vết phỏng).
- Đặt người bị nạn nằm trên một tấm drap hoặc vải sạch, để chỗ bị phỏng lên trên. Nếu trẻ đang bị cháy, hãy dập tắt lửa càng nhanh càng tốt bằng cách:- Nếu có sẵn xô nước, hãy hắt nước lên người trẻ để dập tắt ngọn lửa.
- Chụp kín trẻ bằng tấm vải hay mền (không dùng nylon vì sẽ cháy) hoặc lăn trẻ trên nền đất, làm như vậy sẽ hạn chế oxy gặp lửa nên lửa sẽ tắt.
- Cởi bỏ quần áo bị cháy, bị dính hóa chất, nước nóng…
- Dội nước lên vết thương liên tục trong khoảng 10 phút để làm mát ngay vùng bị phỏng và không để nhiệt gây tổn thương thêm cho da.
- Đắp lên vết phỏng băng, gạc hoặc vải sạch không có lông tơ để tránh nhiễm trùng. Nếu không có sẵn băng, gạc, có thể dùng túi nhựa bao vùng bị phỏng ở tay chân lại.
- Nếu vết phỏng nhẹ, sau khi rửa sạch vết phỏng có thể bôi pommade Silver sulfadiazine (gồm Nitrat bạc và kháng sinh Sulfamide như Siliverine, Silvirine, Flammazine hoặc Silvadene...) sẽ giúp vết thương mau lành và tránh bội nhiễm.
- Nếu vết phỏng rộng và trẻ không nôn mửa, hãy cho trẻ uống nước để bù phần dịch bị mất qua vết phỏng.
- Nếu vết phỏng nhỏ, phỏng nông độ 1, cần quan sát vết phỏng thường xuyên ít nhất trong 24-48 giờ để phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng vết phỏng như: đỏ, sưng, đau. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng, nên đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế.
- Nhanh chóng đưa người bị nạn đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu nguy hiểm như: ngất xỉu, bất tỉnh; tay chân lạnh; khó thở; phỏng diện rộng, phỏng sâu vì người bị nạn có thể bị mất một lượng lớn dịch tiết qua vết phỏng, dẫn đến sốc phỏng do thiếu dịch.
Phỏng ở những vị trí nguy hiểm như mặt, bàn tay, bàn chân, bộ phận sinh dục, phỏng vùng mặt, trong miệng gây sưng, nghẽn đường thở làm khó thở hoặc ảnh hưởng đến thẩm mỹ, chức năng hoạt động của cơ thể.
Những điều cần tránh trong sơ cứu phỏng
- Không làm vỡ các vết phỏng bọng nước vì có thể làm nhiễm trùng thêm vết phỏng.
- Không dùng đá lạnh hoặc bôi bất cứ loại thuốc pommade nào (ngoại trừ pommade Silver Sulfadiazine), không bôi hóa chất hoặc bất kỳ chất nào khác như nước mắm, giấm, mỡ, kem đánh răng, bùn non... lên vết phỏng.
- Không nên bôi các thuốc chống sẹo vì thường không hiệu quả, mà sẹo thường là do hậu quả của việc chăm sóc vết phỏng không đúng cách, làm nhiễm trùng vết phỏng.
- Không cần thiết phải kiêng ăn các loại thực phẩm như tôm, cua, bò, gà, rau muống, cam... vì thực tế những thực phẩm này không hề gây sẹo. Trái lại, nếu kiêng cữ quá mức sẽ làm bệnh nhân thiếu chất dinh dưỡng (đặc biệt là chất đạm) khiến vết phỏng chậm lành.
- Không dùng các loại băng bằng bông có lông tơ mịn hoặc các loại băng dính dán lên vùng bị phỏng.
- Trong trường hợp phỏng điện, không được chạm hoặc tới gần người bị nạn nếu dòng điện chưa được ngắt.
Cách phòng ngừa phỏng
- Không nên sử dụng những bình gas nhỏ (dùng cho bếp gas mini) đã sạc đi sạc lại nhiều lần vì có nhiều nguy cơ gây cháy nổ.
- Không châm thêm alcol vào lửa khi đang nấu nướng thức ăn.
- Không để đèn dầu hoặc đèn cầy gần mùng màn.
- Không cho trẻ tiếp xúc với lửa, diêm, thuốc lá, xăng, dầu hôi, đèn dầu, đèn cầy, diêm, hộp quẹt...
- Đặt bếp ở nơi bằng phẳng, cao hơn tầm với của trẻ, không nên để bếp trên sàn nhà.
- Quay các quai cầm của nồi hoặc chảo vào phía mà trẻ không với tới được.
- Chấp hành nghiêm chỉnh các nguyên tắc an toàn về thiết kế và sử dụng điện. Kiểm tra hệ thống điện thường xuyên. Không để các dụng cụ điện, dây dẫn điện, ổ cắm điện ngang tầm tay trẻ em...
Nguồn: BS. Bạch Văn Cam
|
